Willa „Foksal” to zabytkowy budynek, który znajduje się przy ulicy Bartniaka 28 w Grodzisku Mazowieckim. Jej historia sięga 1846 roku, kiedy to została zaprojektowana przez słynnego architekta Teofila Shullera. Przez długie lata pełniła ona istotną rolę jako dom gościnny dla podróżnych korzystających z Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej.
Obecnie w przestrzeniach tej historycznej willi mieści się Ośrodek Dokumentacji Zabytków, będący częścią Narodowego Instytutu Dziedzictwa. W 1972 roku budynek został wpisany do rejestru zabytków, co zabezpiecza jego unikalny charakter i wartości kulturowe na przyszłość.
Położenie
Willa “Foksal” usytuowana jest w sercu Grodziska Mazowieckiego, na ulicy Władysława Bartniaka 28. Ta doskonała lokalizacja sprawia, że jest łatwo dostępna dla mieszkańców i turystów.
Oprócz bliskości do centrum, teren, na którym stoi willa, graniczy z torami kolejowymi oraz Parkiem im. hr. Skarbków, co stanowi doskonałe miejsce do spędzania czasu na świeżym powietrzu.
Historia
„Willa została zbudowana w latach 1845–1846, na podstawie projektu autorstwa Teofila Shullera, który był uczniem znanego architekta Henryka Marconiego. Budynek ten był częścią szerszego kompleksu zabudowań dworcowych i pełnił funkcję domu gościnnego, oferując podróżnym zarówno restaurację, jak i hotel. Odprawa pasażerów odbywała się w osobnym, drewnianym pawilonie, który znajdował się w pobliżu i niestety został zniszczony w 1915 roku. Po zakończeniu budowy nowego dworca kolejowego w Grodzisku, zrealizowanej w latach 1921–1922, Willa Foksal straciła swoje pierwotne przeznaczenie. Przez długi czas, aż do 1917 roku, budynek wraz z otaczającym go parkiem pozostawał w rękach rodziny Mokronoskich. W 1917 roku przeszedł w posiadanie hrabiego Branickiego.
W latach 1936–1940 budynek był własnością Towarzystwa nad Ociemniałymi. Po II wojnie światowej, w okresie od 1945 do 1970 roku, w willi znajdowały się zarówno szpital, jak i przychodnia. W latach 70. XX wieku budynek został przekazany Warszawskiemu Przedsiębiorstwu Geodezyjnemu. W wyniku remontu, który trwał od 1986 do 1992 roku, Willa Foksal zyskała nowy blask i obecnie znajduje się w niej Ośrodek Dokumentacji Zabytków.
Nazwa
Nazwa tej willi, czyli „Foksal”, ma swoje korzenie w rosyjskim słowie „wokzał”, które tłumaczy się jako dworzec.
Mieszkańcy Grodziska Mazowieckiego oraz okoliczne osoby często nadają jej przydomek „lokomotywka”, co jest związane z niecodziennym wyglądem wieży budynku, kojarzącym się z kominem parowozu.
Przypisy
- Grodzisk Mazowiecki - Zabytkowa willa "Foksal" [online], RMF FM [dostęp 12.02.2022 r.]
- a b c Dworzec kolei warszawsko-wiedeńskiej z budowlą podziemną – willa Foksal | Serwis Turystyczny Gminy Grodzisk Mazowiecki [online] [dostęp 12.02.2022 r.]
- a b c d Dom gościnny przy dworcu kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, ob. Willa Foksal - Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 12.02.2022 r.]
- I.I. Galicka I.I., H.H. Sygietyńska H.H., Katalog zabytków sztuki w Polsce, 1967 r.
- W.W. Jankowski W.W., M.M. Misztal M.M., J.J. Giżejewska J.J., Karta Ewidencyjna Zabytku Architektury. Dworzec kolei Warszawsko-Wiedeńskiej (Grodzisk Mazowiecki), 1997 r.
Pozostałe obiekty w kategorii "Wille i dwory":
Willa „Niespodzianka” | Willa „Kaprys” | Willa „Radogoszcz” | Dwór SkarbkówOceń: Willa „Foksal”